เลขที่หนังสือ

: กค 0706/9342

วันที่

: 10 พฤศจิกายน 2548

เรื่อง

: ภาษีเงินได้นิติบุคคล กรณีการซื้อหุ้นทุนคืนของบริษัทมหาชนจำกัด

ข้อกฎหมาย

: มาตรา 65

ข้อหารือ

: ต. ได้หารือข้อกฎหมายเกี่ยวกับภาษีเงินได้นิติบุคคล กรณีการซื้อหุ้นทุนคืนของ
บริษัทมหาชนจำกัด โดยมีข้อเท็จจริงสรุปได้ดังนี้
1. กระทรวงพาณิชย์ได้มีการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติบริษัทมหาชน
จำกัด (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2544 ซึ่งมีผลให้บริษัทมหาชนจำกัดสามารถซื้อหุ้นคืนได้ 2
กรณี คือ
1.1 กรณีผู้ถือหุ้นออกเสียงไม่เห็นด้วยกับมติที่ประชุมผู้ถือหุ้น ซึ่งแก้ไข
ข้อบังคับของบริษัทมหาชนจำกัดเกี่ยวกับสิทธิในการออกเสียงลงคะแนนและสิทธิใน
การรับเงินปันผล ซึ่งผู้ถือหุ้นเห็นว่าตนไม่ได้รับความเป็นธรรม
1.2 กรณีการบริหารทางการเงินเมื่อบริษัทมหาชนจำกัดมีกำไรสะสมและ
สภาพคล่องส่วนเกิน และการซื้อหุ้นทุนคืนนั้นไม่เป็นเหตุให้ประสบปัญหาทาง
การเงิน
2. การซื้อหุ้นทุนคืนตามข้อ 1. บริษัทมหาชนจำกัดจะต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์
และวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง กล่าวคือ การซื้อหุ้นทุนคืนให้ซื้อในกระดานหลัก
ของตลาดหลักทรัพย์ หรือเสนอซื้อจากผู้ถือหุ้นเป็นการทั่วไป และการขายหุ้นที่ซื้อคืน
จะกระทำได้เมื่อพ้น 6 เดือนนับแต่การซื้อหุ้นแล้วเสร็จ และต้องขายให้หมดภายใน
กำหนดเวลาที่กำหนดแต่ไม่เกิน 3 ปี นับแต่การซื้อหุ้นเสร็จสิ้น หากบริษัทมหาชน
จำกัดขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนไม่หมด บริษัทมหาชนจำกัดต้องลดทุนชำระแล้วโดย
วิธีตัดหุ้นจดทะเบียนที่ซื้อคืนและยังไม่ได้จำหน่าย กล่าวคือ การยกเลิกหุ้นทุนซื้อ
คืนในทางบัญชี
3. เนื่องจากหุ้นทุนซื้อคืนตามแนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืน
ของกิจการ หมายถึง หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ และตราสารทุนอื่นที่มีสิทธิและ
ลักษณะเทียบเท่าหุ้นสามัญของกิจการซึ่งกิจการหรือบริษัทย่อยของกิจการได้ซื้อ
คืนกลับมา หุ้นทุนซื้อคืนไม่ได้เป็นสินทรัพย์ของกิจการ แต่เป็นการลดสิทธิเรียกร้อง
ของผู้ถือหุ้นในสินทรัพย์ของกิจการ โดยปัจจุบัน ยังไม่มีมาตรฐานการบัญชีของ
ประเทศไทยที่เกี่ยวข้องกับการบันทึกบัญชีรายการหุ้นทุนซื้อคืน ดังนั้น เพื่อให้
บริษัทมหาชนจำกัดมีแนวทางการบันทึกบัญชีหุ้นทุนซื้อคืนและการเปิดเผยข้อมูล
ครบถ้วน สมาคมนักบัญชีและผู้สอบบัญชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทยจึงได้ออก
แนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืนของกิจการ โดยมีหลักการสำคัญ
ว่า “กิจการไม่ควรมีกำไรหรือขาดทุนจากรายการที่เกี่ยวข้องกับหุ้นทุนของตน แม้ว่า
กิจการอาจขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนได้ในราคาสูง (ต่ำ) กว่าราคาทุนที่ซื้อมา บัญชีจะไม่
รายงานกำไร (ขาดทุน) ในงบกำไรขาดทุน แต่จะบันทึกปรับปรุงส่วนของผู้ถือหุ้น
โดยตรง”
4 การซื้อหุ้นทุนคืนจะเป็นเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยให้บริษัทมหาชนจำกัดมี
ทางเลือกในการบริหารสภาพคล่องส่วนเกิน โดยสามารถซื้อหุ้นของตนเองได้หากหุ้น
มีราคาต่ำกว่ามูลค่าที่แท้จริง และขายคืนออกไปได้เมื่อราคาได้ปรับตัวสู่มูลค่าที่
เหมาะสม จึงหารือดังนี้
4.1 กรณีการขายหุ้นทุนที่ซื้อคืน เนื่องจากการขายหุ้นทุนที่ซื้อคืนจะทำให้
มีผลต่างระหว่างราคาขายกับราคาทุนของหุ้นที่ซื้อคืน ผลต่างที่เกิดขึ้นดังกล่าวถือเป็น
รายได้หรือค่าใช้จ่ายที่บริษัทมหาชนจำกัดต้องนำไปรวมคำนวณเพื่อเสียภาษีเงินได้
นิติบุคคลหรือไม่ อย่างไร
4.2 กรณีการลดทุน หากบริษัทมหาชนจำกัดขายหุ้นทุนซื้อคืนไม่หมดภายใน
เวลาที่กำหนดและต้องลดทุนชำระแล้วโดยวิธีตัดหุ้นที่เหลือ เงินที่ผู้ถือหุ้นได้รับจาก
การขายหุ้นให้กับบริษัททั้งในกรณีผ่านหรือไม่ผ่าน ต. ถือเป็นเงินส่วนแบ่งกำไร ซึ่ง
ต้องเสียภาษีเงินได้หรือไม่

แนววินิจฉัย

: เนื่องจากแนวทางปฏิบัติทางการบัญชีเกี่ยวกับหุ้นทุนซื้อคืนของกิจการ กำหนด
ความหมายของคำว่า “หุ้นทุนซื้อคืน” ว่าหมายถึง “หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ และตรา
สารทุนอื่นที่มีสิทธิและลักษณะเทียบเท่าหุ้นสามัญของกิจการซึ่งกิจการหรือบริษัท
ย่อยของกิจการได้ซื้อคืนกลับมา หุ้นทุนซื้อคืนไม่ได้เป็นสินทรัพย์ของกิจการ แต่เป็น
การลดสิทธิเรียกร้องของผู้ถือหุ้นในสินทรัพย์ของกิจการ” หุ้นดังกล่าวจึงไม่เข้า
ลักษณะเป็นสินทรัพย์ แต่เข้าลักษณะเป็นทุนของบริษัทมหาชนจำกัด และเมื่อ
ข้อเท็จจริงปรากฏว่า บริษัทมหาชนจำกัดจะขายหุ้นทุนซื้อคืน หรือลดทุนชำระแล้ว
โดยวิธีตัดหุ้นที่เหลือ กรณีการขายหุ้นทุนซื้อคืนไม่หมดภายในเวลากำหนด กรณี
ดังกล่าว หากบริษัทมหาชนจำกัดได้บันทึกบัญชีหุ้นทุนซื้อคืนดังกล่าวเป็นส่วนของทุน
ถือว่าผลประโยชน์ที่ได้จากการขายหุ้นทุนซื้อคืนหรือจากการลดทุนเป็นส่วนของทุน
ซึ่งไม่ถือเป็นรายได้จากกิจการหรือเนื่องจากกิจการที่ต้องนำมารวมคำนวณกำไรสุทธิ
เพื่อเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลตามมาตรา 65 แห่งประมวลรัษฎากร แต่อย่างใด

เลขตู้

: 68/33670